Duurzaam koken is een eitje met deze 7 tips

Of je nu een keukenprins(es) bent of een hekel hebt aan koken: je brengt de nodige tijd in de keuken door om je dagelijkse maaltijden te bereiden. Terwijl je een heerlijke ovenschotel bereidt of nog eens goed door de pastasaus roert sta je niet altijd stil bij de impact van deze handelingen op het milieu. Voedselverspilling en verbruik van water en energiebronnen: het gebeurt tijdens het koken en het heeft allemaal gevolgen voor het milieu én je energierekening. Gelukkig zijn er manieren om die gevolgen te beperken en te zorgen voor een milieuvriendelijke bereiding van je maaltijd. Benieuwd hoe? We delen de belangrijkste tips voor duurzaam koken met je.

Lees ook onze blog over 4 duurzame eetgewoontes.

Tip 1: Kook elektrisch

Dat elektrisch koken op de lange termijn beter voor het milieu is dan koken op gas is vast geen schokkend nieuws voor je. Aardgas is een fossiele brandstof die CO2-uitstoot veroorzaakt. Volgens schattingen raakt de wereldwijde voorraad aardgas over pak ‘m beet 60 jaar op. Elektriciteit wordt op dit moment deels opgewekt uit hernieuwbare bronnen, zoals wind- of zonne-energie. Het kernwoord hier is ‘deels’. Een groot deel van de elektriciteit komt nu nog voort uit aardgas en steenkolen, de zogenaamde grijze stroom.

Heb jij een keuken met een gasfornuis? Op de korte termijn maakt dit dus niet veel verschil voor je CO2-uitstoot. Maar in de toekomst wordt stroom steeds groener. De Nederlandse overheid wil namelijk toe naar steeds meer duurzame energie. Heb je daarom de kans om over te stappen naar een elektrische kookbron, bijvoorbeeld omdat je een nieuwe keuken laat plaatsen? Doe dat dan zeker en kies bij voorkeur voor een inductie kookplaat: de meest energievriendelijke variant van de elektrische kookbronnen. Is dit voor jou geen reële optie op korte termijn? Gelukkig zijn er ook andere manieren om elektrisch te koken. Bijvoorbeeld met behulp van een elektrische multicooker. En kook je toch op gas? Door op laag gas te koken verbruik je al tot 60% minder energie.

Tip 2: Beperk de kooktijd

Groene stroom is beter dan grijze stroom, maar het allerbeste is nog altijd om zo min mogelijk stroom te gebruiken. Heb je er al eens aan gedacht om de oven of het fornuis uit te zetten voordat de eigenlijke kooktijd van je gerecht om is? Dit kan prima bij ovenschotels of bij voedingsmiddelen die nog nagaren in de pan, zoals rijst, pasta en eieren.

Tip 3: Wees zuinig met ingrediënten en water

Verspilling van voedsel en water tijdens het koken wil je zoveel mogelijk voorkomen. Neem de volgende tips ter harte:

• Weeg af hoeveel ingrediënten je precies nodig hebt en gebruik niet meer dan nodig.
• Gebruik je ingrediënten volledig. Of zo goed als volledig. Veel mensen hebben de neiging om onderdelen van ingrediënten weg te gooien die nog prima bruikbaar zijn. Denk aan de stronken van broccoli, het groene gedeelte van de bosui en de schillen van de aardappelen. Vaak zitten hier ook nog belangrijke voedingsstoffen in, dus weggooien is dubbel zonde. En als je toch nog ingrediënten overhoudt, kan je altijd nog je trouwe viervoeter blij maken met een extra snack. Natuurlijk wel pas nadat je hebt gecheckt of Fikkie het ingrediënt veilig kan eten.
• Vul jij je pan ook altijd fanatiek met water om deze vervolgens aan de kook te brengen? Vaak is een klein laagje water al voldoende. Voor het koken van rijst kan je de volgende verhouding gebruiken: één koffiekopje rijst, anderhalf koffiekopje water. Door niet te veel water te gebruiken bij het koken verspil je minder water (je verwacht het niet), minder energie (want het water is sneller aan de kook) én er gaan minder vitamines verloren tijdens het koken.
• Na het koken moet er (helaas) worden afgewassen. Een klusje waarbij je ongemerkt veel water verbruikt. Heb je een vaatwasser? Spoel je borden en kookgerei dan niet van tevoren schoon met water, maar haal de eetresten zoveel mogelijk met een stuk keukenpapier weg voordat je de boel in de vaatwasser zet. Beperk het aantal wasbeurten door de vaatwasser pas aan te zetten als hij helemaal vol is. Was je af met de hand? Gebruik dan zo min mogelijk warm water. Was niet af onder een lopende kraan, maar vul de wasbak of een teiltje met water.

Tip 4: Gebruik de juiste keukenapparatuur

Welke keukenapparatuur je gebruikt en op welke manier maakt verschil. Lees hieronder waar je op kan letten.

• Om maar even simpel te beginnen: doe altijd een deksel op de pan tijdens het koken. Dit zorgt maar liefst voor 2 tot 3 keer minder verbruik van energie.
• Gebruik de oven zo min mogelijk. Een oven heeft tijd nodig om voor te verwarmen en moet relatief lang aan staan om zijn werk te doen. Wil je een maaltijd opwarmen? Gebruik de magnetron of een pan. Of gebruik vaker de airfryer in plaats van de oven. Bereid je toch een gerecht met de oven? De heteluchtstand is zuiniger dan de gebruikelijke stand met boven- en onderwarmte.
• Heb je weinig tijd? Een snelkookpan is dan ideaal. Hiermee bespaar je niet alleen kooktijd, maar ook nog eens tussen de 50% en 70% aan energie.
• Heb je alle tijd? Haal je slowcooker dan uit de kast. In vergelijking met de oven en het fornuis gebruikt een slowcooker maar weinig stroom. Bovendien bereid je met een slowcooker heel eenvoudig de lekkerste gerechten. Heb je geen slowcooker? Een mooi alternatief is de hooikist, die je eenvoudig zelf kan maken. Lees hier wat een hooikist is en hoe je die zelf kan maken. 
• Gebruik een pan met een passend formaat voor de hoeveelheid ingrediënten. Pak niet de grootste pan uit de kast als je alleen voor jezelf kookt bijvoorbeeld. Hoe groter de pan, hoe meer energie er nodig is om deze pan op de juiste temperatuur te krijgen. Zorg er ook voor dat de pan de pit helemaal bedekt, zodat er niet onnodig energie verloren gaat. Bij inductiekookplaten maakt dit laatste dan weer niet uit: dankzij de magnetiseerbare bodem van de pan gaat de warmte alleen naar de pan en niet erlangs.
• Ook zijn er manieren om de afzuigkap duurzamer te gebruiken. Gebruik bij voorkeur de achterste pitten van het fornuis, zodat de afzuigkap zijn werk makkelijker kan doen. Heb jij een oude afzuigkap? Kijk of je de lampjes kan vervangen door ledlampen en bespaar ongeveer 80% aan stroom. En is je keuken al goed verlicht? Laat de lampjes dan lekker uit.

Tip 5: Doe de koelkast niet steeds open en dicht

Je hebt net boodschappen gedaan en bent de boel aan het inruimen. Het ene product moet in de voorraadkast en het andere in de koelkast en uiteraard ligt het allemaal door elkaar in de boodschappentas (tenzij je extreem georganiseerd bent). Waarschijnlijk loop je zes keer heen en weer om iets in de koelkast te leggen en elke keer doe je netjes de koelkastdeur dicht, zodat er niet onnodig energie verloren gaat. Herkenbare situatie?

Dan kan je de dit de volgende keer beter anders aanpakken, want uit recent onderzoek blijkt dat het beter is om de koelkast open te laten staan dan de deur steeds open en dicht te doen. Door de koelkastdeur te openen en te sluiten komt er warme lucht in de koelkast; meer dan wanneer je de koelkast even open laat staan. En door die warme lucht moet de koelkast extra hard werken om weer op temperatuur te komen.

Het spreekt voor zich, maar we zeggen het toch maar even: dit geldt alleen als je de koelkast voor korte duur open laat staan. Laat de deur dus niet een half uur open staan terwijl jij op je dooie gemak de boodschappen inruimt of het avondeten klaarmaakt. Het werkt ook niet als je te enthousiast met de koelkastdeur zwaait. Dat creëerteen te sterke luchtstroming, waardoor de koelkast alsnog veel energie verbruikt.

Tip 6: Kook extra porties

Alleen voor jezelf koken is niet leuk. Bovendien is boodschappen doen voor één persoon best ingewikkeld, omdat veel producten uit de supermarkt gericht zijn op huishoudens met meerdere personen. Maak het jezelf daarom gemakkelijk en kook altijd voor meerdere personen, ook als je alleen eet. De overgebleven porties vries je in voor later. Eet je met meer personen? Ook dan is het de moeite waard om extra porties te bereiden en in te vriezen. Zo gebruik je maar één keer energie en heb je maaltijden voor meerdere dagen. Hartstikke handig op dagen dat je het eigenlijk te druk hebt om te koken (of gewoon geen zin hebt). Vergeet het gerecht trouwens niet eerst af te laten koelen voordat je het invriest. Zo hoeft de vriezer niet extra hard te werken om de temperatuur van de maaltijd naar beneden te brengen.

Tip 7: Maak van eenpansgerechten je specialiteit

Wij zijn fan van eenpansgerechten. Geen gestuntel met meerdere pannen op het fornuis en de afwas blijft binnen de perken. En het is ook nog eens energiezuinig: je gebruikt immers maar één pit tijdens het koken. Alleen maar voordelen dus.

Met behulp van deze tips maak jij van duurzaam koken een gewoonte. Benieuwd naar wat je nog meer kan doen? Lees onze blog waarin we 4 duurzame eetgewoontes met je delen.